Για να επέλθει η επιστημολογική επανάσταση της δομικής-διεπιστημονικής-συνολικής Ιστορίας, έπρεπε ο ιστορικός να «εγκαταλείψει
τη μεθοδολογική απλοϊκότητα και να αναλογιστεί τους όρους υπό τους οποίους
συγκροτείται η γνώση του».*
Έπρεπε, μ’ άλλα λόγια, να αποτυπωθεί στο ιστοριογραφικό έργο, εν είδει
επιστημολογικού και μεθοδολογικού αναστοχασμού, η επίγνωση της επιλεκτικότητας
των τεκμηρίων, η στρωματογραφία της διασωσμένης μνήμης, δηλαδή τόσο τα εγγενή
και αλληλοεπικαλυπτόμενα νοήματα, οι συνειδητές ή ασύνειδες αποσιωπήσεις και οι
εσωτερικές αντιφάσεις των ιστορικών πηγών, όσο και οι επάλληλες, συγκλίνουσες,
αλληλοτεμνόμενες ή αποκλίνουσες ερμηνευτικές προοπτικές, που συνθέτουν την παράδοση
των αναγνώσεων του παρελθόντος.
Έπρεπε να αναζητηθούν επίσης τρόποι προσέγγισης των ατομικών ή συλλογικών
ιστορικών υποκειμένων, των σιωπηλών μαρτύρων της Ιστορίας. Έπρεπε να ληφθεί υπ’
όψη η επικοινωνιακή πρόθεση που εγγράφεται στις ιστορικές πηγές, αλλά και να
διευρυνθεί το φάσμα των ερωτημάτων που απευθύνει ο ιστορικός στο παρελθόν, διεύρυνση
που συνεπάγεται την ανάδειξη νέων ιστορικών πηγών. Σε τελική ανάλυση, έπρεπε να
συσχετισθεί το ιστοριογραφικό αίτημα απονομής ιστορικής δικαιοσύνης στους σιωπηλούς
μάρτυρες με την ιστορική αυτογνωσία και το πολιτικό πρόταγμα της χειραφέτησης,
που αποτελούν δομικά γνωρίσματα της νεωτερικής ιστορικής συνείδησης.
Γιώργος Κόκκινος
ενότητα «Θεωρητικά Ζητήματα Ανάλυσης Ιστορικών Πηγών»
(επιμ.) Αγγελάκος
Κώστας, Κόκκινος Γιώργος
Η Διαθεματικότητα στο Σύγχρονο
Σχολείο & η Διδασκαλία της Ιστορίας με τη Χρήση Πηγών (συλλ.)
εκδ. Μεταίχμιο - 2004
σελ. 65
* Βλ. Francois Furet, Η Ποσοτική Ιστορία, στο Jacques Le Goff & Pierre Nora, Το Έργο της Ιστορίας, μτφ. Κλαίρη
Μιτσοτάκη, εκδ. Ράππα, Αθήνα 1981, σε. 79
